Trong những năm gần đây, thừa cân và béo phì đã trở thành vấn đề sức khỏe toàn cầu. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thừa cân và béo phì không chỉ gây ra các vấn đề về tim mạch, tiểu đường, huyết áp mà còn liên quan mật thiết đến các bệnh lý về cơ xương khớp.
Câu hỏi đặt ra là liệu người bị thừa cân, béo phì có nguy cơ cao mắc các bệnh cơ xương khớp hơn so với những người có cân nặng bình thường hay không? Câu trả lời là có, và dưới đây là các lý do giải thích mối liên hệ này.
1. Tăng áp lực lên khớp:
Một trong những yếu tố chính khiến người thừa cân và béo phì dễ mắc các bệnh về cơ xương khớp là do trọng lượng cơ thể tăng lên, dẫn đến áp lực lớn hơn lên các khớp xương, đặc biệt là các khớp chịu lực như khớp gối, khớp hông và khớp cột sống. Khi trọng lượng cơ thể vượt quá mức bình thường, khớp sẽ phải làm việc nhiều hơn để hỗ trợ các hoạt động di chuyển hàng ngày, từ đó dẫn đến sự mài mòn và thoái hóa nhanh chóng các mô sụn và xương.
Khớp gối, khớp hông và cột sống, những vùng xương khớp phải gánh chịu trọng lượng cơ thể, dễ bị tổn thương và phát triển các bệnh lý như thoái hóa khớp. Đây là quá trình, trong đó lớp sụn giữa các khớp dần bị mài mòn, làm giảm khả năng vận động và gây đau đớn. Khi khớp bị thoái hóa, người bệnh thường gặp phải tình trạng sưng, đau và giảm khả năng di chuyển.
2. Viêm mạn tính do thừa cân và béo phì:
Ngoài việc tăng áp lực lên các khớp, béo phì còn liên quan đến sự gia tăng các yếu tố viêm trong cơ thể. Khi cơ thể tích tụ mỡ thừa, đặc biệt là mỡ bụng, các tế bào mỡ này không chỉ lưu trữ năng lượng mà còn sản xuất ra các cytokine, một loại protein có khả năng kích hoạt phản ứng viêm trong cơ thể. Các chất này có thể gây viêm mạn tính, làm gia tăng nguy cơ phát triển các bệnh lý viêm khớp, bao gồm viêm khớp dạng thấp (RA), một bệnh tự miễn dẫn đến viêm và tổn thương khớp.
Viêm mạn tính do thừa cân và béo phì cũng có thể làm tăng mức độ nghiêm trọng của các bệnh lý về khớp, làm cho quá trình điều trị trở nên khó khăn hơn và dễ dẫn đến các biến chứng nguy hiểm.
3. Ảnh hưởng đến cấu trúc cơ xương:
Béo phì không chỉ ảnh hưởng đến các khớp mà còn có thể gây tác động tiêu cực đến cấu trúc cơ xương. Khi trọng lượng cơ thể tăng lên, cơ thể phải điều chỉnh để hỗ trợ những thay đổi này, dẫn đến sự thay đổi về cơ và xương. Các cơ xung quanh khớp, vốn có chức năng ổn định và bảo vệ các khớp, có thể bị yếu đi do phải chịu áp lực kéo dài từ trọng lượng dư thừa. Điều này khiến cho các khớp dễ bị tổn thương và dẫn đến chấn thương hoặc đau đớn.
Hơn nữa, với tình trạng thừa cân, sự dẻo dai và linh hoạt của cơ thể bị giảm sút. Người thừa cân và béo phì thường gặp khó khăn trong việc vận động và duy trì tư thế đúng, làm tăng nguy cơ bị chấn thương, đặc biệt là khi tham gia các hoạt động thể chất hoặc thể thao. Điều này có thể dẫn đến tình trạng căng cơ, bong gân hoặc thậm chí là gãy xương trong một số trường hợp.
4. Tăng nguy cơ mắc bệnh thoái hóa đĩa đệm:
Béo phì là một yếu tố nguy cơ quan trọng dẫn đến bệnh lý thoái hóa đĩa đệm cột sống. Đĩa đệm là cấu trúc nằm giữa các đốt sống, có chức năng hấp thụ chấn động và duy trì sự linh hoạt của cột sống. Khi một người thừa cân, trọng lượng dư thừa tác động trực tiếp lên đĩa đệm, gây áp lực mạnh mẽ lên các đốt sống và đĩa đệm. Sự áp lực này làm giảm khả năng hấp thụ chấn động của đĩa đệm và dẫn đến sự thoái hóa.
Thoái hóa đĩa đệm có thể gây ra đau lưng mạn tính và các vấn đề về thần kinh do sự chèn ép lên các dây thần kinh cột sống. Người bị thừa cân, béo phì có nguy cơ cao gặp phải tình trạng này, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.
5. Ảnh hưởng đến khả năng vận động và chất lượng sống:
Một yếu tố quan trọng khác là khả năng vận động. Người béo phì thường gặp khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động thể chất, điều này làm tăng nguy cơ yếu cơ và giảm linh hoạt khớp. Khi người bệnh ít vận động, các cơ trở nên yếu dần và không thể hỗ trợ các khớp hoạt động hiệu quả. Đồng thời, sự thiếu vận động cũng dẫn đến việc giảm khả năng duy trì trọng lượng cơ thể khỏe mạnh, tạo ra một vòng luẩn quẩn giữa thừa cân, yếu cơ và bệnh cơ xương khớp.
Ngoài ra, tình trạng đau khớp và các vấn đề liên quan đến cơ xương khớp có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người thừa cân, béo phì. Những cơn đau khớp có thể làm giảm khả năng tham gia vào các hoạt động thể chất, từ đó dẫn đến sự giảm sút về tâm lý, gây trầm cảm, lo âu và cảm giác cô lập xã hội.
Kết luận
Người bị thừa cân và béo phì có nguy cơ cao mắc các bệnh cơ xương khớp do các yếu tố như tăng áp lực lên khớp, viêm mạn tính, ảnh hưởng đến cấu trúc cơ xương và khả năng vận động kém. Tuy nhiên, thông qua các biện pháp như giảm cân, duy trì hoạt động thể chất và điều trị kịp thời, người béo phì có thể giảm thiểu đáng kể nguy cơ mắc các bệnh này và cải thiện chất lượng cuộc sống.
